‘We zijn erg blij met het cadeau’

Gerdien Tober – Haastrecht

In de museumzaal op de begane grond valt de vloerkaart van de regio Haastrecht gelijk op. Hierop is duidelijk te zien hoe de Hollandsche IJssel en de andere rivieren in de omgeving van het gemaal door de polder meanderen. De kaart is dé leidraad voor het verhaal van Gerdien Tober, voorzitter van het museum Het Gemaal De Hooge Boezem in Haastrecht.

“De omgeving van het gemaal ligt 1,90 meter onder het NAP. En daar”, vertelt ze terwijl ze op de vloer een punt in de Zuidplaspolder aanwijst, “is het laagste punt van Nederland. Dat ligt ruim 6 meter onder het zeeniveau.” In het museum leren bezoekers alles over het stijgende waterniveau in Nederland en over de deltawerken uit de wijde omgeving.

Het originele stoomgemaal

Het museum ligt midden in het pittoreske Haastrecht waar veel nieuwsgierige fietsers en wandelaars even stoppen. Wie zijn fiets parkeert of over het stenen pad naar de ingang loopt, ziet gelijk de oude Crossley dieselmotor die voor de ingang tentoongesteld staat. Binnen is natuurlijk ook het (grotendeels) nog originele stoomgemaal zelf te zien. Het gemaal doet tegenwoordig geen dienst meer en werkt niet meer op stoom, maar de oude machines worden voor de bezoekers in werking gesteld. Volgens Gerdien is het ook nu nog indrukwekkend om de machines in werking te zien.

4.000 bezoekers en 60 vrijwilligers

“In 2019, ons topjaar, hebben wij 4.003 bezoekers ontvangen”, vertelt Gerdien trots. “Een groot deel hiervan komt via de scholen. We krijgen uiteenlopende leerlingen: van het basisonderwijs tot klassen van de Hogeschool Rotterdam.” De gidsen van het gemaal laten met visuele en interactieve voorbeelden de waterstanden en de deltawerken zien aan de leerlingen. Van een reliëf maquette die met een spuitfles gevuld wordt met water tot een echte vijzel, het apparaat waarmee molens water omhoog pompen. Gerdien: “Onze collega van een ander gemaal was hier laatst op bezoek. Hij zei: ‘Je kunt hier een hele dag doorbrengen, er is zo veel te zien.’”

Het museum draait op zijn 60 vrijwilligers. Dit zijn de gidsen, roostermakers, bestuursleden en de mensen van het onderhoud. Bestuurslid Leo Verlaan stuurt het onderhoudsteam aan. Eén van hun taken voor de komende periode is het overkappen van de grote poldermaquette buiten. Deze maquette laat de waterstromen rond het gemaal zien. Pompen vullen deze namaakrivieren met water. Met molens en huisjes op het ‘land’ wordt de polder nagebootst. De gidsen vragen de kinderen de sluizen te openen of te sluiten om zo te laten zien hoe het water wordt gestuurd.

De filmruimte

Op de afdeling ‘bedreigingen’ op de eerste verdieping kan de bezoeker 6 verschillende informatieve filmpjes bekijken. In die filmruimte staan verschillende tv-schermen opgesteld in een cirkel. Elk scherm heeft zijn eigen koptelefoon. “Bij mijn rondleidingen gaat niemand de deur uit zonder filmpje nummer 6 gezien te hebben”, vertelt Gerdien. “Deze gaat over de toekomst van het water in Nederland.” Toch kon Gerdien dit filmpje niet aan iedereen laten zien, want niet elke bezoeker kon de trap op.

Een toegankelijk museum

Het gemaal wilde al langer de toegankelijkheid van het museum vergroten. Mensen met een rolstoel, rollator of scootmobiel kunnen om het museum heen en via de achterdeur naar binnen. Maar zij konden tot voor kort alleen de zaal op de begane grond bekijken. Om het voor hen ook mogelijk te maken om de filmruimte te bezoeken, stond er al langere tijd een traplift op de wensenlijst.

In 2020 probeerde het museum het geld voor een traplift te verkrijgen door mee te doen aan een wedstrijd. Het beste maatschappelijke project van de provincie kreeg een mooi bedrag van het ANWB-fonds. Helaas had het museum niet genoeg stemmen. Daarom besloot Otolift om een traplift te schenken, zodat het volledige museum toegankelijk is voor iedereen. De traplift is inmiddels geïnstalleerd. Op de muur achter de trap staat een tekening waarop het huidige waterniveau van Haastrecht en het NAP zijn gemarkeerd. Wie met de traplift omhooggaat, stijgt boven het NAP op de muur uit, tot aan het waterniveau van zo’n 1.000 jaar terug.

“We zijn erg blij met het cadeau”, vertelt Gerdien. “We hebben na corona nog niet veel bezoekers gehad, maar hij is toch al een aantal keer gebruikt.” Ook door vrijwilliger Piet Vervoort, die door een spierziekte gebruikmaakt van een elektrische rolstoel. “Ik ken de Otolift goed. In mijn vorige huis had ik zelf ook een traplift van Otolift. Daar heb ik heel veel genoegen van gehad, zo kon ik naar mijn hobbykamer.