Artrose in de heup

Artrose kan in alle gewrichten van het lichaam ontstaan. Een veelvoorkomende plek is de heup. De heupgewrichten zijn gevoelig voor artrose omdat het veelgebruikte gewrichten zijn die een groot deel van het lichaamsgewicht dragen. In Nederland lijden ruim 460.000 mensen aan artrose in de heup. Pijn, stijfheid van het gewricht en andere symptomen van heupartrose zorgen ervoor dat zij vaak veel moeite hebben met dagelijkse handeling, zoals traplopen, wandelen en fietsen.

Wat is artrose in de heup?

Om goed te kunnen begrijpen wat artrose in de heup is, is het belangrijk om te begrijpen wat artrose is. Artrose is een vorm van reuma dat ervoor zorgt dat het kraakbeen in een gewricht slecht wordt of verdwijnt. Dit tast het bot en de omliggende spieren en pezen aan. Bij artrose in de heup, ook wel coxartrose genoemd, is het kraakbeen van één of beide heupgewrichten aangetast. De heupgewrichten hebben twee functies: ze verbinden de bovenbenen met het bekken en ze zorgen ervoor dat de benen kunnen bewegen. Het kraakbeen op het bovenbeen en het bekken zorgt voor een schokdempende werking en soepele bewegingen. Als dit verdwijnt of verandert, worden de bewegingen minder soepel en komt er veel druk op het gewricht.

Kenmerken van artrose in de heup zijn pijn en stijfheid. Ook kunnen aan de randen van het gewricht knobbels ontstaan, osteofyten genoemd. Deze kunnen de beweeglijkheid van het gewricht (verder) beperken. Hoe erg de artrose is wordt aangegeven in 4 gradaties: hoe hoger de graad, hoe erger de artrose. Bij graad I is het kraakbeen zachter geworden. Er kan al een knobbel op het gewricht ontstaan zijn. Bij graad IV is het kraakbeen (bijna) volledig weg.

Symptomen van heupartrose

Omdat de ziekte geleidelijk ontstaat, kunnen de symptomen van heupartrose ook geleidelijk duidelijk worden. Klachten van artrose in de heup treden vooral op in de lies of in de bilstreek. In sommige gevallen met uitstraling naar het bovenbeen en de knie. Het meestvoorkomende en vaak ook het eerste symptoom is pijn bij het bewegen. Als de artrose erger wordt, wordt ook de pijn erger. Ook krijgen veel mensen last van stijfheid van het gewricht. Dit ontstaat vaak na een periode van rust, zoals stilzitten of slapen. Door te bewegen nemen de klachten vaak af. Als de pijn ook in rust aanhoudt is dat symptoom een teken dat de artrose in de heup erger is geworden.

Naast pijn zijn er nog een aantal andere symptomen van heupartrose bekend. Wanneer het kraakbeen helemaal weg is, kan er een schurend en knarsen geluid ontstaan bij het lopen. Ook wordt de heup door de heupartrose stijver en gaat bewegen minder soepel. Hierdoor kunnen dagelijkse handelingen, zoals traplopen, en langere wandelingen moeilijker en pijnlijker worden. Bij heupartrose kunnen ook andere symptomen optreden, zoals uitstralende pijn en slechtere bewegingsmogelijkheden.

De oorzaak van heupartrose

Wat precies de oorzaak is van heupartrose is niet bekend, aldus het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het is wel al bekend dat er een aantal factoren zijn die de kans op artrose in de heup vergroten. De belangrijkste zijn erfelijkheid, leeftijd, overgewicht en lichamelijke belasting. Bij families waar meerdere mensen heupartrose hebben, is de kans om zelf ook heupartrose te ontwikkelen groot. Uit onderzoek onder families en tweelingen blijkt dat de erfelijkheid van artrose in de heup op 60% ligt, de kans om het over te dragen aan kinderen is dus groot. Overgewicht en langdurige lichamelijke belasting zorgen voor een zware belasting van de gewrichten, waardoor er een grotere kans is om heupartrose te ontwikkelen en erge symptomen te krijgen.

Er bestaan twee vormen van artrose: primaire artrose (idiopathische artrose) en secundaire artrose. Bij primaire artrose is er geen aanwijsbare oorzaak. Artrose die op latere leeftijd ontstaat is hier een voorbeeld van. Hoewel heupartrose op iedere leeftijd kan ontstaan, komt het voornamelijk voor bij ouderen. Dit komt omdat de kwaliteit van het kraakbeen tijdens het leven slechter wordt. Secundaire artrose wordt veroorzaakt door een onderliggende oorzaak. Overbelasting, blessures, erfelijkheid, heupaandoeningen op jongere leeftijd en overgewicht kunnen hier een oorzaak van zijn.

Wat te doen bij artrose in de heup?

Artrose is een chronische aandoening. Dat betekent dat heupartrose niet te genezen is. Het is wel mogelijk om de ernst van de klachten te verminderen en de slijtage in het heupgewricht te vertragen. Wat er te doen is tegen artrose in de heup hangt af van de ernst van de ziekte. In de meeste gevallen bestaat de behandeling van heupartrose uit beweging, fysiotherapie en het gebruik van medicijnen. Bij ernstige heupartrose is een operatie een mogelijkheid. Hierbij wordt het heupgewricht schoongemaakt of vervangen door een kunstheup (heupprothese).

Pijnbestrijding bij artrose in de heup

Om pijn te bestrijden bij artrose in de heup kan een arts pijnstillers voorschrijven. Dit kan de klachten van heupartrose verminderen. Een vaak voorgeschreven medicijn is paracetamol. Ook pijnstillers met een ontstekingsremmende werking worden veel gebruikt, zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac. Er bestaan ook crèmes met een pijnstillende werking. Het is belangrijk om altijd met een arts te overleggen over pijnbestrijding bij heupartrose. Pijnstillers kunnen namelijk bijwerkingen geven of mogen niet gebruikt worden in combinatie met andere aandoeningen.

Bewegen met heupartrose

Het is bij heupartrose belangrijk om in beweging te blijven. Uit onderzoek blijkt namelijk dat zwakke en dunner wordende spieren ervoor kunnen zorgen dat de artrose erger wordt. Door te bewegen kunnen de klachten van artrose in de heup verminderen. Ook kan voldoende beweging ervoor zorgen het kraakbeen vrijgekomen voedingsstoffen opneemt. Hierdoor wordt het kraakbeen dikker en steviger.

Het is wel belangrijk om overbelasting te voorkomen. Wanneer pijnklachten optreden op de dag na het bewegen, is de heup overbelast geweest. Wandelen, fietsen en zwemmen zijn ideale sporten om te beoefenen, omdat zij weinig belastend zijn. Ook hardlopen is een optie, blijkt uit onderzoek. Artrose in de heup en hardlopen lijken op het eerste oog geen goede combinatie, vanwege de belasting van het gewricht. Maar onderzoek onder 90.000 hardlopers geeft aan dat hardlopen juist een positief effect heeft op artrose. Dat komt vooral omdat het bijdraagt aan het verlagen van het gewicht.  

Oefeningen bij artrose in de heup

Naast voldoende beweging wordt bij heupartrose ook aangeraden om oefeningen uit te voeren. Deze oefeningen zijn vooral gericht zijn op de beweeglijkheid van het heupgewricht en het versterken van de spieren rondom het gewricht. Als u het zelf lastig vindt om voldoende en op een juiste manier te bewegen, kunt u ook terecht bij een fysiotherapeut. Tijdens fysiotherapie krijgt u oefeningen die geschikt zijn bij heupartrose en gericht zijn op het verminderen van de klachten ervan.

Een voorbeeld van een oefening voor een heup met artrose:

1. Ga op een bed of de grond zitten en strek uw benen. Houd uw tenen naar boven gericht.
2. Trek uw been langzaam op en strek hem weer met dezelfde snelheid.
3. Herhaal de oefening met uw andere been.

Operatieve behandeling van artrose in de heup

Wanneer alle andere behandelvormen geen resultaat meer geven en de klachten van heupartrose te erg zijn, kan een operatie de oplossing zijn. Een operatie kan gericht zijn op het schoonmaken van het gewricht of het vervangen van de heupkop (het bovenbeen) en/of de heupkom (het bekken) door een kunstexemplaar. Als het hele heupgewricht wordt vervangen, spreken we van een heupprothese, ook wel bekend als een kunstheup. De heupkop wordt vervangen door een keramische of stalen kop met daaraan een steel van titanium of kobalt. De steel wordt in het bot van het bovenbeen vastgezet. De kom is vaak gemaakt van kunststof of kunststof en metaal. Na een operatie en een herstel- en revalidatieperiode ervaren de meeste mensen minder of geen pijn. Een nadeel van de operatie is dat een prothese, bij normale belasting van de heup, slechts 15 tot 20 jaar meegaat. Daarna zal er opnieuw geopereerd moeten worden.